Het belang van interdisciplinair denken binnen het hoger onderwijs
EDUCATION IS THE MOST POWERFUL WEAPON WHICH YOU CAN USE TO CHANGE THE WORLD
Mario van Rijn is strateeg en schrijver. Zijn achtergrond varieert van scenarioplanning tot technologie, leiderschap en onderwijs. Hij heeft een grote interesse in de toekomst en moedigt mensen graag aan om verder te denken en hun cocreatie, interdisciplinariteit en innovatie te versterken. René van der Burgt is geïnteresseerd in samenwerking met anderen om het grote geheel te ontdekken. Hij wordt gedreven door het vinden van nieuwe mogelijkheden, innovaties en het uitdagen van de status quo. René gelooft dat onze grootste kracht ligt in onze diversiteit, want alleen door verschillende perspectieven te omarmen kunnen we een mooie toekomst voor de mensheid veiligstellen. Mario en René werken allebei bij Avans Hogeschool.
Interdisciplinair denken
Voor veel mensen zijn al deze ontwikkelingen nauwelijks te bevatten, zeker als je bedenkt dat ze allemaal in elkaar grijpen en elkaar beïnvloeden. Je moet als het ware over een helikopterview beschikken om het te kunnen overzien. In dit artikel onderstrepen wij daarom het belang van interdisciplinair denken: het integreren en lenen van kennis uit verschillende disciplines om tot nieuwe inzichten te komen. Het hoger onderwijs speelt hierin een cruciale rol. Natuurlijk zijn er handvatten die je helpen om als docent aan de slag te gaan met het aanleren van interdisciplinair denken, zoals het model van Repko of systeemdenken, maar welk handvat je ook kiest: hoe zit het met de inhoud? Omdat we heel goed begrijpen dat je als docent soms door de bomen het bos niet meer ziet en niet weet hoe je inhoudelijk dit interdisciplinaire denken kunt integreren binnen het onderwijs, bieden wij enkele praktische handvatten waarmee de eerste stappen kunnen worden gezet.
Mondiale uitdagingen
De meeste lezers zullen weleens hebben gehoord van de term VUCA. Dit staat voor Volatile, Uncertain, Complex, Ambigious. In het Nederlands: snel veranderend, onzeker, complex en dubbelzinnig. Deze woorden typeren de wereld waarin we leven. We hebben daarbij te maken met gigantische mondiale uitdagingen die, zoals gezegd, allemaal met elkaar samenhangen. Kijk je daarnaar vanaf een afstand, dan lukt het je niet om dat met één discipline op te lossen. Er zijn meerdere disciplines nodig om die complexiteit het hoofd te bieden. Welke disciplines precies moeten samenkomen, hangt af van de opgave. Een voorbeeld is de energietransitie. Daarin spelen juridische, sociale, technische en economische aspecten een rol. Een techneut zegt misschien: ‘Leg die wijk maar vol met zonnepanelen.’ Maar op economisch vlak is de vraag waar het geld vandaan moet komen. En wat zijn de sociale gevolgen voor de wijk? Kan al die energie daarbij wel zijn weg vinden via de omringende infrastructuur?
Opgave voor hoger onderwijs
Het is maar een simpel voorbeeld van de complexiteit die inherent is aan de verschillende problemen. Hier ligt een enorme opgave voor het hoger onderwijs. Om de problemen het hoofd te bieden en tot goede oplossingen te komen, is het noodzakelijk dat studenten leren om interdisciplinair te denken. Ze moeten buiten hun eigen discipline kunnen kijken, kennis kunnen lenen van en verbinden met andere disciplines. Er zijn talloze opgaven waarbij interdisciplinair denken van groot belang is. Wat doet robotisering met onze banen? Hoe zit het met ongelijkheid? De toekomst van de zorg? Hoe komen we tot een meer duurzame en veerkrachtige economie die werkt voor de mensen én de planeet? Binnen Avans Hogeschool willen we daarom dat iedere student in zijn of haar totale leerervaring 25% interdisciplinair onderwijs heeft genoten.
Het belang van interdisciplinair denken wordt onder meer onderschreven door Robbert Dijkgraaf. Voordat hij minister van OCW werd, was hij directeur van het Institute for Advanced Study in Princeton (VS). Dit is een van de meest vooraanstaande instituten waar wordt nagedacht over complexe vraagstukken. Volgens Dijkgraaf is het absoluut noodzakelijk dat onderwijsinstellingen het denken vanuit verschillende perspectieven activeren en implementeren. Onderwijs speelt immers een belangrijke rol bij de transformatie van allerlei grote vraagstukken in onze samenleving. Via het onderwijs hebben we veel invloed op hoe we de wereld waarin we leven, vormgeven. Zoals Nelson Mandela zei: ‘Education is the most powerful weapon which you can use to change the world.’
